بررسی برخی ویژگیهای رویشگاهی و جنگلشناسی سرخدار (taxus baccata l)(مطالعه موردی؛ منطقه آزر رود، شیرگاه)

اکثر رویشگاه های سرخدار در دنیا به علل مختلف تخریب شده است، اما بعضی از رویشگاه های آن در جنگل های شمال ایران هنوز هم در شرایط خوبی به سر می برند. هدف از این تحقیق، بررسی برخی ویژگی های رویشگاهی و خصوصیات مهم جنگل شناسی، از جمله زادآوری و تأثیر درختچه های پرستار بر آن، در ذخیره گاه سرخداری گزو، منطقه لفور (شهرستان شیرگاه) است. بدین منظور، پارسل 44 به مساحت 46 هکتار مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که درختان سرخدار بصورت «گروه های کوچک» ظاهر شده و رویشگاه دارای شیب متوسط تا زیاد است. درختان سرخدار بیشتر در جهات شمالی و شمال شرقی روئیده اند. توده 3 آشکوبه بوده و سرخدار همراه با راش در آشکوب فوقانی قرار دارد. در آشکوب تحتانی، درختچه های جل حدود نیمی از پوشش گیاهی را تشکیل می دهد. تعداد درختان سرخدار 107 و تعداد نهال های آن 607 اصله بوده است. حدود 95% از سرخدارها قطر بیش از 25 سانتیمتر و ارتفاع بیش از 15 متر داشتند. هیچ نهالی بین ارتفاع 35 سانتیمتر تا 4 متر یافت نشد. بیش از 70% از نهال ها ارتفاعی کمتر از 10 سانتیمتر داشته، ارتفاع و جهت قرارگیری آنها تحت تأثیر فاکتورهای رویشگاهی شیب و جهت دامنه می باشد. همچنین، تعداد زادآوری تحت تأثیر تراکم تاج پوشش درختی و درختچه ای قرار داشته، بطوریکه در تراکم تاجی بیش از 75% و کمتر از 25% از تعداد زادآوری کاسته می شود. تعداد زادآوری تحت حمایت درختچه ها کمتر از فضای باز بوده ولی کیفیت و ارتفاع آنها بیشتر بوده است. تراکم زیاد درختچه های جل و خاس تأثیر منفی بر تعداد زادآوری داشته، اما وجود آنها برای استقرار زادآوری و جلوگیری از سرچر شدن نهال ها ضروری است. 65% از نهال ها در لایه لاشبرگ ریشه داشتند. بین لایه لاشبرگ و عمق های 0 تا 5 و 5 تا 10 سانتیمتر از نظر میزان مواد غذایی و عناصر خاکی تفاوت فاحش و معنی دار وجود دارد. لذا به نظر می رسد نوع خاک و ضخامت لاشبرگ بر استقرار زادآوری سرخدار در منطقه تأثیر منفی داشته باشند. از علل عدم توفیق در استقرار زادآوری سرخدار می توان به ساختار نامطلوب فعلی توده، بستر سنگی، تأثیرات شدیداً مخرب حیات وحش و دام های اهلی در سرچر شدن و دخالت های سوء انسانی در تخریب عرصه و درختان مادری سرخدار اشاره کرد.